Μεταξύ του θωρακικού τοιχώματος και των πνευμόνων υπάρχει ένας λεπτός υμένας ο οποίος ονομάζεται υπεζωκότας. Αυτός αποτελείται από 2 τμήματα (πέταλα) :
- ένα εσωτερικό (σπλαγχνικός υπεζωκότας) το οποίο καλύπτει τους πνεύμονες
- κι ένα εξωτερικό (τοιχωματικός υπεζωκότας) το οποίο καλύπτει το θωρακικό τοίχωμα
Τα 2 πέταλα του υπεζωκότα σχηματίζουν μία κοιλότητα μεταξύ τους, την υπεζωκοτική κοιλότητα, η οποία περιέχει μία μικρή ποσότητα υγρού (πλευριτικό υγρό) και η οποία σε φυσιολογικές συνθήκες είναι λιγότερη από 1ml. Το υγρό αυτό λειτουργεί σαν λιπαντικό (αποφυγή τριβής μεταξύ των πετάλων του υπεζωκότα κατά τις αναπνευστικές κινήσεις).
Η αύξηση αυτής της ποσότητας του πλευριτικού υγρού, η οποία συμβαίνει μόνο σε παθολογικές καταστάσεις, ονομάζεται : πλευριτική συλλογή ή υγρή πλευρίτιδα , ενώ κάθε φλεγμονή του υπεζωκότα χωρίς αύξηση του υγρού ονομάζεται : ξηρά πλευρίτιδα.
Το πλευριτικό υγρό μπορεί να αφορά μόνο το ένα ημιθωράκιο ή και τα δύο (αμφοτερόπλευρη πλευριτική συλλογή).
Η συλλογή αίματος μέσα στην υπεζωκοτική κοιλότητα ονομάζεται αιμοθώρακας (και συμβάινει π.χ. μετά από τραυματισμό του θωρακικού τοιχώματος)
Αιτίες πλευρίτιδας
Οι αιτίες αύξησης του πλευριτικού υγρού είναι πολλές. Πολλά νοσήματα των πνευμόνων, της καρδιάς αλλά και άλλων συστημάτων, μπορεί να προκαλέσουν πλευρίτιδα. Αναφέρουμε μερικά από τα κυριότερα εξ αυτών
- Λοιμώξεις (πχ. πνευμονία)
- Ειδικές λοιμώξεις (πχ.φυματίωση)
- Νεοπλασίες
- Λεμφώματα
- Μεσοθηλίωμα
- Πνευμονική εμβολή
- Ρευματοειδής νόσος & άλλες διάμεσες πνευμονοπάθειες
- Καρδιακά νοσήματα
- Παθήσεις νεφρών
- Παθήσεις του εντέρου
- Παγκρεατίτιδα
- Κακή διατροφή
- Μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στο θώρακα και την κοιλία
Διαγνωστικοί χειρισμοί
- Παρακέντηση (διαγνωστική, εκκενωτική)
- Βιοψία υπεζωκότα
- Θωρακοσκόπηση
Εργαστηριακές εξετάσεις πλευριτικού υγρού
- Γενική ΠΥ
- Βιοχημικές εξετάσεις (σάκχαρο, LDH κ.α.)
- Χρώσεις & Καλλιέργειες για μικρόβια
- Κυτταρολογική
Αντιμετώπιση
Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι ανάλογη του αιτίου που την έχει προκαλέσει, όπως για παράδειγμα η αντιβίωση σε περίπτωση που οφείλεται σε πνευμονία, η αντιφυματική αγωγή όταν αιτία είναι η φυματίωση ή απλώς διούρηση όταν είναι αποτέλεσμα καρδιακής ανεπάρκειας.
Σε περίπτωση μεγάλης πλευριτικής συλλογής η οποία είναι δυνατόν να προκαλέσει δύσπνοια, αφαιρείται με παρακέντηση.
Αν η παραγωγή πλευριτικού υγρού είναι ταχεία (πχ. σε κακοήθεις νόσους), τότε μπορεί να τοποθετηθεί ειδικός σωλήνας παροχέτευσης με αναρρόφηση κι εν συνεχεία γίνεται «πλευροδεσία» (έγχυση ορισμένων ουσιών μέσα στον υπεζωκότα , οι οποίες δημιουργούν συμφύσεις και αποτρέπουν την ανάπτυξη υγρού).
Ειδικός σωλήνας παροχέτευσης με αναρρόφηση απαιτείται επίσης και σε εμπύημα.