Βρογχοσκόπηση

Ιστορία της βρογχοσκόπησης

Στα τέλη της δεκαετίας του 1890, ο Γερμανός ωτορινολαρυγγολόγος Gustav Killian, χρησιμοποιώντας έναν τύπο λαρυγγοσκοπίου, κατόρθωσε να επισκοπήσει την τραχεία και να αφαιρέσει ένα ξένο σώμα το οποίο είχε ενσφηνωθεί στο δεξιό βρογχικό δένδρο. Ήταν η πρώτη βρογχοσκόπηση και ο Killian θεωρήθηκε ο «πατέρας» της βρογχοσκόπησης. Το 1904, ο Αμερικανός ωτορινολαρυγγολόγος Chevalier Jackson κατασκεύασε το άκαμπτο βρογχοσκόπιο, ενώ, το 1968, ο Shigeto Ikeda εισήγαγε το ινοβρογχοσκόπιο (εύκαμπτο βρογχοσκόπιο). Από το 1987, χρησιμοποιείται και το βίντεο-βρογχοσκόπιο. Τα τελευταία χρόνια, η σύγχρονη τεχνολογία με την ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνικών (ενδοβρογχικός υπέρηχος, laser, διαθερμία, κρυοθεραπεία, κ.λπ.) κατέστησε τη βρογχοσκόπηση πολύτιμη στη διάγνωση και θεραπεία πολλών πνευμονικών νοσημάτων. 

 

Πότε κάνω βρογχοσκόπηση; 

Υπάρχει μία πλειάδα λόγων για τους οποίους πρέπει να γίνει μια βρογχοσκόπηση και όλοι είναι κρίσιμης και ζωτικής σημασίας για την ορθή λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος του ασθενούς. Συγκεκριμένα, στους λόγους αυτούς περιλαμβάνονται: 

• Όγκοι ή καρκίνος των βρόγχων
• Οισοφαγικοί και μεσοθωρακικοί όγκοι
• Μη φυσιολογικές ακτινογραφίες θώρακα
• Παράλυση ή γενικότερη βλάβη των φωνητικών χορδών
• Εμπόδια ή και στενώσεις των αεραγωγών
• Βρογχοϋπεζωκοτικό και τραχειοοισοφαγικό συρρίγγιο
• Φλεγμονή και λοιμώξεις όπως φυματίωση, πνευμονία, ή παρασιτικές λοιμώξεις
• Διάμεση πνευμονοπάθεια
• Επίμονος βήχας ή βήχας με αιμόπτυση
• Συριγμός
• Εγκαύματα αεραγωγών

 

Διάρκεια της εξέτασης 

Η διάρκεια της βρογχοσκόπησης είναι ανάλογη με την πράξη, αλλά δεν διαρκεί πάνω από 35-40 λεπτά. Κατά την διάρκεια αυτής ο ασθενής έχει λάβει αναισθησία τοπική καθώς και μέθη.  

Είναι επικίνδυνη η βρογχοσκόπηση;  

Η βρογχοσκόπηση είναι μια ασφαλής εξέταση με μικρό ρίσκο και σπάνιες επιπλοκές. Μικρό είναι το ποσοστό λοίμωξης, εύκολα αντιμετωπίσιμη με αντιβιοτικά εκ του στόματος. Επίσης μικρά είναι τα ποσοστά αιμορραγίας που περιορίζονται εύκολα με τις ενέργειες του επεμβατικού πνευμονολόγου. Το ίδιο συμβαίνει και με πιθανή διαρροή αέρα στον χώρο που περιβάλλει τον πνεύμονα και ονομάζεται πνευμοθώρακας καθώς τις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται καν να επέμβει ο ιατρός και η επιπλοκή αυτοπεριορίζεται.  

Πώς γίνεται η εξέταση; 

H βρογχοσκόπηση εκτελείται σε εξωτερικούς ασθενείς, σε ασθενείς βραχείας νοσηλείας μιας ημέρας, σε νοσηλευόμενους, ακόμη και σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας.

 

Συνήθως χρησιμοποιείται το εύκαμπτο βρογχοσκόπιο.  

Αρχικά ζητείται από τον ασθενή να αφαιρέσει ενδύματα, τιμαλφή, ψεύτικα δόντια ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο που μπορεί να παρεμποδίζει τη διαδικασία της εξέτασης. Ο ασθενής λαμβάνει ύπτια θέση σε ειδική κλίνη ή παραμένει καθιστός σε ειδική πολυθρόνα. Στη συνέχεια συνδέεται με monitor ώστε να ελέγχονται οι παλμοί και η αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Ο ιατρός ή ένας νοσηλευτής προκαλεί μούδιασμα στο εσωτερικό της μύτης και στο φάρυγγα δια ψεκασμού με κάποιο τοπικό αναισθητικό ώστε να ελαχιστοποιείται το αίσθημα πνιγμονής και ο βήχας κατά την προώθηση του βρογχοσκόπιου προς την τραχεία και τους βρόγχους. Το τοπικό αναισθητικό μπορεί να έχει δυσάρεστη πικρή γεύση ή να προκαλεί ήπια καυσαλγία στην περιοχή όπου εφαρμόζεται. Δια μέσω ενός παλμικού οξύμετρου ελέγχεται συνεχώς η περιεκτικότητα του αίματος σε οξυγόνο και εάν απαιτείται χορηγείται συμπληρωματικά οξυγόνο κατά τη διάρκεια της βρογχοσκόπησης.​ 

Εφόσον κρίνεται απαραίτητο θα γίνει ενδοφλέβια  χορήγηση ηρεμιστικού φαρμάκου ώστε ο ασθενής να χαλαρώσει. Το αναισθητικό αυτό δεν αποτελεί γενική αναισθησία, αλλά προκαλεί υπνηλία (μέθη) και μέχρι έναν βαθμό λήθη των όσων συνέβησαν κατά τη διαδικασία της βρογχοσκόπησης.​ 

Αφού όλα είναι έτοιμα ο πνευμονολόγος εισάγει την άκρη του βρογχοσκόπιου σε ένα ρουθούνι ή από το στόμα, εάν η εισαγωγή του οργάνου δια της ρινός καθίσταται δυσχερής (λόγω στένωνσης, κάποιας κάκωσης κλπ), και στη συνέχεια το προωθεί με ήπιο τρόπο στο ρινοφάρυγγα, στο λάρυγγα και δια μέσω των φωνητικών χορδών στην τραχεία και τους βρόγχους. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα γίνεται χορήγηση δια μέσω του βρογχοσκόπιου φυσιολογικού ορού και τοπικού αναισθητικού για να καταπραΰνεται ο βήχας που προκαλεί η διέλευση του οργάνου.

Ο ιατρός επισκοπεί το βρογχικό δένδρο και στη συνέχεια προχωρεί στη λήψη δειγμάτων ιστού για βιοψία ή άλλων υλικών, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο γίνεται η εξέταση και τα ευρήματα που προκύπτουν κατά τη διάρκειά της. Η δειγματοληψία είναι ανώδυνη διαδικασία. Τα δείγματα αποστέλλονται άμεσα στο εργαστήριο για να υποβληθούν στις απαραίτητες εξετάσεις. Με το πέρας της βρογχοσκόπησης το βρογχοσκόπιο αφαιρείται με ήπιο τρόπο. 

 

Βρογχοσκόπηση με το άκαμπτο βρογχοσκόπιο 

Το άκαμπτο ή ευθύ βρογχοσκόπιο είναι ένας άκαμπτος, ευθύς και κοίλος μεταλλικός σωλήνας. Το μήκος του κυμαίνεται από το πολύ βραχύ βρογχοσκόπιο που χρησιμοποιείται στα βρέφη έως το αρκετά μακρύ (περίπου 40cm) που χρησιμοποιείται στους ενήλικες. Η εξωτερική διάμετρός του κυμαίνεται από 4-9mm. Λόγω της ακαμψίας και της μεγάλης διαμέτρου του αυλού του (καλύτερο οπτικό πεδίο, μεγαλύτερη ευχέρεια επέμβασης μέσω του βρογχοσκόπιου, καλύτερος αερισμός του ασθενή) η χρήση του άκαμπτου βρογχοσκόπιου είναι ευνοϊκότερη σε ορισμένες καταστάσεις: αφαίρεση ξένου σώματος (ιδίως μεγάλων διαστάσεων), αιμορραγία του τραχειοβρογχικού δένδρου, στένωση της τραχείας, βιοψία από αγγειοβριθείς όγκους με υψηλή πιθανότητα αιμορραγίας, διάφορες βρογχοσκοπικές θεραπευτικές εφαρμογές, βρογχοσκόπηση σε μικρά παιδιά κ.ά. Η χρήση του άκαμπτου βρογχοσκόπιου απαιτεί γενική αναισθησία.   

 

Μετά την εξέταση 

Μετά το πέρας της εξέτασης οι ασθενείς οδηγούνται στο δωμάτιο ανάκαμψης για παρακολούθηση. Εφόσον είναι αιμοδυναμικά σταθεροί, έχουν σταθερή αναπνοή και είναι σε εγρήγορση επιστρέφουν στο θάλαμο νοσηλείας ή εξέρχονται από το νοσοκομείο εάν πρόκειται για εξωτερικούς ασθενείς. Δεν επιτρέπεται να φάνε και να πιούν έως την αποκατάσταση του αντανακλαστικού κατάποσης, για περίπου 2 ώρες (ώστε να παρέλθει η δράση του τοπικού αναισθητικού στο φάρυγγα) ή εάν δεν είναι αρκετά ξύπνιοι μετά τη μέθη. Μπορεί να ζητηθεί από τον ασθενή η συλλογή των πτυέλων για όσο παραμένει στο νοσοκομείο για λόγους παρακολούθησης, αλλά και για διαγνωστικόυς λόγους (μεταβρογχοσκοπικά πτύελα). 

Oι περισσότεροι ασθενείς μετά τη βρογχοσκόπηση δεν παρουσιάζουν κανένα πρόβλημα. Ήπιος πονόλαιμος, βράγχος φωνής, δεκατική πυρετική κίνηση είναι τα πιο συνήθη ενοχλήματα. Eάν πάρθηκε δείγμα για βιοψία  μπορεί να εμφανιστεί λίγο αίμα στα πτύελα. Ο ασθενής δεν πρέπει να διστάσει να ενημερώσει το γιατρό του, ακόμη και μετά την επιστροφή του στο σπίτι, εάν παρατηρήσει έντονα συμπτώματα, όπως υψηλό πυρετό με ρίγος, μεγάλη ποσότητα αίματος στα πτύελα, δύσπνοια, θωρακικό άλγος. 

 

Θεραπευτικές χρήσεις της βρογχοσκόπησης 

Πολύ σημαντικές είναι και οι θεραπευτικές χρήσεις της βρογχοσκόπησης, όπου συνοπτικά αναφέρουμε:

• Έλεγχος της αιμορραγίας στους βρόγχους
• Απομάκρυνση εκκρίσεων, αίματος, βυσμάτων βλέννης κτλ., για την εκκαθάριση των αεραγωγών
• Απομάκρυνση ξένων αντικειμένων, τροφών  (όπως π.χ. ξηροί καρποί) που έχουν εισροφηθεί στους αεραγωγούς
• Θεραπεία με laser ή βραχυθεραπεία με ακτινοβολία ή κρυοπηξία για ενδοβρογχικούς  όγκους ή και καλοήθεις στενώσεις
• Τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (πρόκειται για μια συσκευή που χρησιμοποιείται για να κρατήσει τον αεραγωγό ανοιχτό)
• Βρογχοκυψελιδικές πλύσεις (BAL)
• Τραύματα του θώρακα

 

ΕΝΔΟΒΡΟΓΧΙΚΟΣ ΥΠΕΡΗΧΟΣ – ΔΙΑΒΡΟΓΧΙΚΗ ΒΙΟΨΙΑ (EBUS TBNA) 

Τι είναι ο ενδοβρoγχικός υπερηχογραφικός έλεγχος του μεσοθωρακίου με διαβρογχική παρακέντηση; 

Ο ενδοβρογχικός υπερηχογραφικός έλεγχος μεσοθωρακίου με διαβρογχική παρακέντηση είναι μια ειδική τεχνική που χρησιμοποιείται για να ληφθούν δείγματα ιστών του μεσοθωρακίου, του χώρου δηλαδή που βρίσκεται ανάμεσα στους δυο πνεύμονες, μέσα στο στήθος. Είναι επίσης γνωστή ως EBUS TBNA για συντομία. Η διαδικασία πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας ένα ειδικό βρογχοσκόπιο, δηλαδή ένα λεπτό εύκαμπτο «τηλεσκόπιο» που περνά μέσα από το στόμα και καταλήγει στους αεραγωγούς του πνεύμονα και  επιτρέπει στους γιατρούς να δούν μέσα στους πνεύμονες, ενώ ταυτόχρονα μπορεί μέσω υπερήχων να επισκοπήσει το μεσοθωράκιο για βλάβες ή λεμφαδένες με παθολογικά χαρακτηριστικά και να πάρει βιοψία στον ίδιο χρόνο με λιγοστές επιπλοκές και σε λίγο χρόνο.

 

Πώς  ο ενδοβρογχικός υπέρηχος – διαβροχική βιοψία λειτουργεί; 

Με τη χρήση του ειδικού βρογχοσκοπίου ο ιατρός μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στους αεραγωγούς των πνευμόνων. Το βρογχοσκόπιο έχει έναν ειδικό αισθητήρα υπερήχων στο άκρο του. Αυτό παρέχει υπερηχογραφικές εικόνες που μεταδίδονται σε μια οθόνη τηλεόρασης. 

Στην πραγματικότητα ο υπέρηχος επιτρέπει στο γιατρό να δεί μέσα από τους αεραγωγούς, δείχνοντας τι υπάρχει στην άλλη πλευρά δηλαδή στο μεσοθωράκιο και στον πνεύμονα. Αυτό επιτρέπει στο γιατρό να επισκοπήσει λεμφαδένες ή παθολογικούς ιστούς από τους οποίους λαμβάνουμε βιοψίες, αποφεύγοντας άλλες δομές, όπως τα αιμοφόρα αγγεία. Αυτό κάνει το EBUS TBNA μια εξαιρετικά χρήσιμη μέθοδο για την λήψη δειγμάτων από ιστούς που βρίσκονται ακριβώς έξω από τους αεραγωγούς χωρίς επιπλοκές και τον κίνδυνο μιας χειρουργικής επεμβασης.  

 

Ο ενδοβρογχικός υπέρηχος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να: 

• Ερευνήσουμε ενδεχόμενες διογκώσεις λεμφαδένων στο μεσοθωράκιο.
• Διαγνώσουμε παθήσεις όπως η σαρκοείδωση ή η φυματίωση.
• Διαγνώσουμε καρκινικές βλάβες που βρίσκονται έξω από τους βρόγχους.
• Σταδιοποιήσουμε τον καρκίνο με τη λήψη δειγμάτων ιστού από τους λεμφαδένες.

 

Συνοψίζοντας …

Συνοψίζοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι εργαστηριακές εξετάσεις, η άριστη συνεργασία του πνευμονολόγου ιατρού με τον ασθενή – εξεταζόμενο, το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και η σωστή προετοιμασία και φυσικά η εμπειρία του βρογχοσκόπου αποτελούν τον συνδυασμό εκείνο που μπορούν να οδηγήσουν σε μια απολύτως σημαντική εξέταση που μπορεί να σώσει ακόμη και τη ζωή μας. Άλλωστε, στο κοντινό μέλλον η εικονική τρισδιάστατη βρογχοσκόπηση που έχει αρχίσει τα πρώτα μεγάλα της βήματα θα εκτελείται όλο και συχνότερα, αποτελώντας το μέλλον της βρογχοσκόπησης. Οι εξελίξεις της πληροφορικής και της μικροτεχνολογίας αλλά και το ευρύ φάσμα εφαρμογών και άλλων νεότερων βρογχοσκοπικών τεχνικών, έχουν δώσει τα τελευταία χρόνια τεράστια ώθηση στο πεδίο της επεμβατικής και θεραπευτικής βρογχοσκόπησης, ανοίγοντας σημαντικούς διαύλους για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών.