Α. ΠΡΩΤΟΖΩΑ –ΜΥΚΗΤΕΣ – ΒΑΚΤΗΡΙΑ – ΙΟΙ

Γενικά, ως μικροοργανισμοί ή μικρόβια χαρακτηρίζονται εκείνοι οι οργανισμοί τους οποίους δεν μπορούμε να διακρίνουμε με γυμνό μάτι, γιατί έχουν μέγεθος μικρότερο από 0,1 mm.

Μερικοί από τους μικροοργανισμούς μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην υγεία. Οι μικροοργανισμοί αυτοί ονομάζονται παθογόνοι.

Οι περισσότεροι όμως μικροοργανισμοί όχι μόνο δεν είναι βλαβεροί για τον άνθρωπο, αλλά αντίθετα είναι χρήσιμοι ή και απαραίτητοι.

Μικροοργανισμοί, όπως το βακτήριο Escherichia coli που ζει στο έντερο, όταν βρίσκονται σε μικρό αριθμό και δε μεταναστεύουν σε άλλους ιστούς και όργανα, αποτελούν φυσιολογική μικροχλωρίδα για τον άνθρωπο, είτε διότι παράγουν χρήσιμες χημικές ουσίες τις οποίες ο άνθρωπος δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του είτε διότι συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού. Αν όμως, για κάποιο λόγο, αυξηθούν ή βρεθούν σε άλλους ιστούς, τότε προκαλούν την εκδήλωση ασθενειών. Οι μικροοργανισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται ως δυνητικά παθογόνοι.

Πρωτόζωα:

Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι οργανισμοί. Τα περισσότερα αναπαράγονται με διχοτόμηση. Κινούνται είτε σχηματίζοντας ψευδοπόδια (αμοιβάδα) είτε με τις βλεφαρίδες ή τα μαστίγια που διαθέτουν.
Από τα παθογόνα πρωτόζωα που σχετίζονται με το αναπνευστικό σύστημα είναι σκόπιμο να αναφερθούν το Toxoplasma gondii και η Pneumonocystis carinii.

Η πνευμονία από Πνευμοκύστη (PCP) αποτελεί δυνητικά θανατηφόρο ευκαιριακή λοίμωξη, η οποία εμφανίζεται σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα και προκαλείται από το παθογόνο Pneumocystis carinii, έναν οργανισμό ο οποίος κατηγοριοποιείται ως μύκητας αλλά μοιράζεται και βιολογικά χαρακτηριστικά με τα πρωτόζωα. Η PCP αποτελεί τη συχνότερη ευκαιριακή λοίμωξη σε HIV θετικούς ασθενείς.

Η πνευμονία από τοξόπλασμα είναι επίσης σπάνια και παρατηρείται σε άτομα με επηρεασμένο αμυντικό σύστημα όπως οι HIV θετικοί ασθενείς ή άτομα που πάσχουν από κακοήθεις νόσους όπως το non-Hodgkin’s λέμφωμα. 

Μύκητες:

Οι μύκητες παρασιτούν σε ζωντανούς οργανισμούς ή ζουν ελεύθεροι στο έδαφος, στο νερό, στον αέρα, στα τρόφιμα.
Τα νοσήματα που προκαλούνται στον άνθρωπο από παθογόνους μύκητες ονομάζονται μυκητιάσεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα βλάβης του αναπνευστικού συστήματος από μύκητα αποτελεί ο Ασπέργιλλος.

Ο Ασπέργιλλος ευθύνεται κυρίως για κρίσεις αλλεργίας, πυροδοτώντας συμπτώματα όπως ο βήχας και η δύσπνοια. Ο μύκητας αποτελεί επίσης ερεθιστικό παράγοντα για τα άτομα με άσθμα.

Ωστόσο, ο Ασπέργιλλος μπορεί επίσης να προκαλέσει σοβαρή λοίμωξη των πνευμόνων, την ασπεργίλλωση. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, η ασπεργίλλωση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές έως και θανατηφόρες βλάβες στους πνεύμονες.

Άτομα με λειτουργικό ανοσοποιητικό καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το μύκητα χωρίς επιπλοκές, ωστόσο όσοι αντιμετωπίζουν χρόνια πνευμονολογικά προβλήματα, όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ή έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στους πνεύμονες είναι πιο επιρρεπείς στην αρνητική επίδραση του μικροοργανισμού.

Τα σπόρια του Ασπέργιλλου (aspergillus fumigatus) βρίσκονται παντού γύρω μας, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους. Το συγκεκριμένο είδος βρίσκεται συχνά στα φύλλα των δέντρων που σαπίζουν ή στο κομπόστ, σε εγκαταστάσεις ψύξης-θέρμανσης, υλικά θερμομόνωσης κ.α. Ο Ασπέργιλλος εντοπίζεται επίσης στα περισσότερα σπίτια και συγκεκριμένα στις κρεβατοκάμαρες, αφού ο μύκητας τρέφεται με τα περιττώματα από τα ακάρεα, τα μικροσκοπικά αρθρόποδα που φιλοξενεί το κρεβάτι και το μαξιλάρι μας και τα οποία τρέφονται με τα νεκρά κύτταρα του ανθρώπινου δέρματος. 

Βακτήρια:

είναι μονοκυτταρικοί οργανισμοί (σπάνια πολυκύτταροι), που είναι ορατοί μόνο με μικροσκόπιο, ωστόσο συνήθως έχουν μεγαλύτερο μέγεθος από τους ιούς. Απαντώνται σε οποιοδήποτε περιβάλλον, από τους πάγους των πολικών περιοχών μέχρι τις ερήμους των τροπικών περιοχών και από τις κορυφές των υψηλότερων βουνών μέχρι τα βάθη των ωκεανών. Εντοπίζονται πάνω στα σώματα ζώων και φυτών καθώς και στο έδαφος.
Tα βακτήρια μπορεί να έχουν διάφορα σχήματα όπως:

• Σφαιρικό (χαρακτηρίζονται ως κόκκοι).
• Ραβδοειδές (χαρακτηρίζονται ως βάκιλοι).
• Σπειροειδές (χαρακτηρίζονται ως σπειρύλλια).
• Καμπυλόγραμμες ράβδοι (χαρακτηρίζονται ως δονάκια).

Πολλά είναι τα βακτήρια που μπορούν να προκαλέσουν νόσους του αναπνευστικού συστήματος , όπως :

Staphylococcus aureus (σταφυλόκοκκος aureus)

Streptococcus pneumoniae (στρεπτόκοκκος της πνευμονίας ή πνευμονιόκοκκος)

Haemophilus influenza (αιμόφιλος της ινφλουέντζας)

Klebsiella pneumoniae (κλεμπσιέλλα)

Pseudomonas aeruginosa (ψευδομονάδα)

Mycobacterium tuberculosis (Μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης)

Ιοί :

Οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι από τις πιο συχνές ασθένειες στον άνθρωπο, αφού αποτελούν το 50% των οξέων νοσημάτων.
Τα ποσοστά τέτοιων λοιμώξεων είναι υψηλότερα μεταξύ των παιδιών ηλικίας κάτω του 1 έτους και παραμένουν σε υψηλά επίπεδα μέχρι την ηλικία των 6, οπότε και αρχίζουν να υποχωρούν.

Κάθε ενήλικας, υπολογίζεται ότι νοσεί 3-4 φορές το χρόνο.

Η χρήση αντιβιοτικών για την αντιμετώπισή των ιώσεων αποτελεί μια σημαντική αιτία κατάχρησης αυτής της κατηγορίας φαρμάκων αφού τα αντιβιοτικά δεν έχουν δυνατότητα να «πολεμήσουν» τους ιούς.

Έχει υπολογιστεί ότι περίπου τα δύο τρίτα των περιπτώσεων λοίμωξης του αναπνευστικού προκαλούνται από ιούς.Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των ιογενών λοιμώξεων αφορούν την ανώτερη αναπνευστική οδό.Το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα μπορεί επίσης να προσβληθεί, ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικιακές ομάδες, στους ηλικιωμένους ή κατά τη διάρκεια επιδημιών.

Οι ασθένειες που προκαλούνται από ιούς του αναπνευστικού συστήματος έχουν χωριστεί σε διάφορες κατηγορίες, όπως το «κοινό κρυολόγημα», φαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα, τραχειίτιδα, βρογχιολίτιδα, βρογχίτιδα και πνευμονία. Κάθε μία από αυτές τις γενικές κατηγορίες της νόσου έχει μία συγκεκριμένη εικόνα και εξέλιξη.

Έτσι ιοί που «σχετίζονται» με το αναπνευστικό είναι οι: ρινοιοί, κορονοιοί, αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, ιός γρίππης Α, ιός γρίππης Β, κ.α. 

 

Β. ΚΑΠΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ

Τι προκαλεί το κάπνισμα στους πνεύμονες μου;

1. Βλάπτει τους αεραγωγούς

• Θα προκληθεί φλεγμονή στους αεραγωγούς.
• Οι μικρές σαν τρίχες δομές, αλλιώς κροσσοί, που συνήθως κινούνται εμπρός και πίσω για να απομακρύνουν σωματίδια από τους αεραγωγούς δεν θα λειτουργούν πλέον ομαλά.
• Οι μεγάλοι αεραγωγοί σου θα παράγουν περισσότερη βλέννα με πιθανό αποτέλεσμα χρόνιο βήχα. Πρόκειται για τη χρόνια βρογχίτιδα και αποτελεί μέρος της νόσου που ονομάζεται χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Θα βήχεις και τον περισσότερο χρόνο θα έχεις φλέγματα.
• Τα επιδημιολογικά δεδομένα υποδεικνύουν ένα υψηλότερο ποσοστό εμφάνισης άσθματος, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών που καπνίζουν συγκριτικά με εκείνες που δε καπνίζουν. Η συχνότητα εμφάνισης του άσθματος είναι κατά προσέγγιση δύο με τρεις φορές υψηλότερη στους καπνιστές.

 

2. Επιδεινώνει την ποιότητα ζωής

Βήχας: Όντας καπνιστής, μετά από λίγο καιρό θα αρχίσεις να παρουσιάζεις βήχα, διότι ο οργανισμός σου χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο για να ξεφορτωθεί τις τοξίνες που εισπνέεις όταν καπνίζεις.

• Οι αεραγωγοί στενεύουν και αυτό δυσχεραίνει την είσοδο και την έξοδο του αέρα.
• Θα δυσκολεύεσαι να αναπνεύσεις και συχνά θα νιώθεις ότι σου κόβεται η ανάσα, το οποίο αποτελεί σημαντικό σύμπτωμα της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).
• Οι θύλακες αέρα, ή αλλιώς κυψελίδες, στους πνεύμονες σου θα καταστραφούν σταδιακά.
• Το οξυγόνο που εισπνέεις μεταφέρεται από τις κυψελίδες στο κυκλοφορούν αίμα, κι έτσι αν οι κυψελίδες έχουν καταστραφεί, είναι πιο δύσκολο για τους πνεύμονες να παράσχουν οξυγόνο στο σώμα. Πρόκειται για το εμφύσημα, που είναι άλλο ένα μέρος της ΧΑΠ.
• Στις δραστηριότητες όπου η αναπνοή είναι σημαντική, όπως αθλήματα, χορό ή τραγούδι, θα υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη δυσκολία.
• Αν συνεχίσεις να καπνίζεις μπορεί να σου κόβεται η αναπνοή ακόμα και όταν ξεκουράζεσαι.

 

3. Είναι αιτία θανάτου

• Tο 90% των θανάτων από ΧΑΠ προκαλείται από το κάπνισμα τσιγάρου.
• Το 90% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα στους άνδρες και σχεδόν το 80% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα στις γυναίκες προκαλείται από το κάπνισμα, καθώς οι τοξικές ουσίες που περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου μπορούν να καταστήσουν κακοήθη τα κύτταρα στους αεραγωγούς.
• Το κάπνισμα δεν βλάπτει απλά τους πνεύμονές σου, αλλά και πολλά άλλα ζωτικά μέρη του οργανισμού σου. Δημιουργεί δυσάρεστη αναπνοή, επιταχύνει τη γήρανση του δέρματος, μειώνει τη γονιμότητα και επιφέρει σεξουαλική δυσλειτουργία, καταρράκτη και χαμηλή οστική πυκνότητα.

Λιγότερο οξυγόνο στο αίμα σου επίσης οδηγεί τον εγκέφαλο να λαμβάνει λιγότερο οξυγόνο από ότι χρειάζεται για να λειτουργήσει ιδανικά. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σου να συγκέντρωθείς, και μπορεί επίσης να επιφέρει ζαλάδες.

Λιγότερη προσφορά οξυγόνου στην καρδιά βλάπτει την λειτουργικότητά της.Το κάπνισμα κάνει τα αγγεία πιο σκληρά και άκαμπτα με αποτέλεσμα την διευκόλυνση στην ανάπτυξη αρτηριακής υπέρτασης και στεφανιαίας νόσου καθώς και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.

Παθητικοί καπνιστές : Άτομα που εκτείθονται σε παθητικό κάπνισμα εισπνέουν πολλές από τις ίδιες καρκινογόνες ουσίες και δηλητήρια όπως και οι καπνιστές. Για τους μη καπνίζοντες που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα αυξάνεται κατά 20-30 %.

 

Γ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ

Καθημερινά, ο μέσος ενήλικας αναπνέει πάνω από 15 κυβικά μέτρα αέρα. Οι ρύποι στην ατμόσφαιρα, αν και συχνά αόρατοι, μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας.

Ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η εισαγωγή στον αέρα χημικών, αιωρούμενων στερε ών ή οργανισμών που προκαλούν προβλήματα υγείας στους ανθρώπους ή σε άλλους οργανισμούς.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλείται από φυσικές και από ανθρωπογενείς δραστηριότητες:

– Φυσικές πηγές ρύπανσης είναι οι πυρκαγιές δασών, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, η αποσύνθεση κλπ

– Πηγές ρύπανσης της ατμόσφαιρας που συνδέονται με ανθρωπογενείς δραστηριότητες είναι η παραγωγή ενέργειας από στερεά και υγρά καύσιμα, τα αυτοκίνητα,                  οι βιομηχανίες, η θέρμανση των κτιρίων και η σκόνη. Ας μην ξεχνάμε ως επιβαρυντικό περιβαλλοντικό παράγοντα την εκπομπή ρύπων από τα τζάκια και τις ξυλόσομπες.

– Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλείται και από καθημερινές φαινομενικά αθώες δραστηριότητες όπως το βάψιμο, το στεγνό καθάρισμα, κ.α.

 

Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι διακρίνονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς ρύπους:

• Πρωτογενείς ρύποι εκλύονται απευθείας στον αέρα. – Παραδείγματα: μονοξείδιο του άνθρακα (CO), οξείδια του αζώτου (ΝΟx), οξείδια του θείου (SO2), αιωρούμενα στερεά και υδρογονάνθρακες.
• Δευτερογενείς ρύποι δημιουργούνται στον αέρα από αντιδράσεις μεταξύ των πρωτογενών ρύπων. – Παραδείγματα: φωτοχημικό νέφος, όζον, όξινη βροχή.

Οι αναπνευστικές επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξαρτώνται από τον τύπο και την ανάμειξη των ρύπων, τη συγκέντρωση τους, τη χρονική διάρκεια έκθεσης στον ρύπο, την ποσότητα ρύπου που εισπνέετε και την ποσότητα που διεισδύει στους πνεύμονες. Τα ορατά συμπτώματα στην υγεία των πνευμόνων αμέσως μετά από έκθεση σε υψηλά επίπεδα ρύπανσης περιλαμβάνουν ερεθισμό των αεραγωγών, δύσπνοια και αυξημένη πιθανότητα για κρίση άσθματος. Η παρατεταμένη έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει την εμφάνιση πνευμονικών νοσημάτων (π.χ. καρκίνος), και θανάτων από αυτά.

Ποιές είναι οι συνέπειες των διαφόρων ρύπων στους πνεύμονες;

1. Όζον

• Ερεθίζει τη μύτη και τον φάρυγγα
• Προκαλεί συριγμό, βήχα, στην βαθιά ανάσα
• Προκαλεί δυσκολίες στην αναπνοή κατά την άσκηση ή τις υπαίθριες δραστηριότητες
• Μειώνει τη χωρητικότητα των πνευμόνων (ποσότητα αέρα που μπορούν να συγκρατήσουν)
• Επιδεινώνει το άσθμα και έτσι προκαλεί αύξηση στη χρήση βρογχοδιασταλτικών
• Αυξάνει την ευπάθεια σε αναπνευστικές ασθένειες όπως πνευμονία και βρογχίτιδα
• Αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από πνευμονικές και καρδιακές παθήσεις
• Αυξάνει τις εισαγωγές σε νοσοκομεία για πνευμονικές παθήσεις

 

2. Διοξείδιο του αζώτου

• Αυξάνει τη συχνότητα άσθματος
• Αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από πνευμονικές παθήσεις
• Αυξάνει τις εισαγωγές σε νοσοκομεία για πνευμονικές παθήσεις

 

3. Αιωρούμενα σωματίδια

• Ερεθίζει τη μύτη και τον φάρυγγα
• Αυξάνει τις εισαγωγές σε νοσοκομεία για πνευμονικές παθήσεις
• Προκαλεί πρόωρους θανάτους από καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις
• Πιθανή σύνδεση με το άσθμα

 

4. Διοξείδιο του θείου

• Συντελεί στις αναπνευστικές παθήσεις, ιδίως σε παιδιά και ηλικιωμένους
• Επιδεινώνει τις υπάρχουσες καρδιακές και αναπνευστικές παθήσεις, ιδίως σε άτομα με άσθμα
• Τα θειικά σωματίδια (σχηματίζονται όταν το SO2 αντιδρά με άλλα χημικά στοιχεία στην ατμόσφαιρα) συγκεντρώνονται στους πνεύμονες και προκαλούν αυξημένα αναπνευστικά συμπτώματα και παθήσεις, δυσκολία στην αναπνοή ακόμα και αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
  Η καπνομίχλη του Λονδίνου το 1952 αποτελεί κλασικό παράδειγμα όπου οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες με την επακόλουθη ρύπανση οδήγησαν στον θάνατο 4000 ανθρώπους μέσα σε λίγες ημέρες.

 

 

Δ. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ

Οι επαγγελματικές ή σχετιζόμενες με την εργασία πνευμονικές ασθένειες αποτελούν παθήσεις που έχουν προκληθεί ή επιδεινωθεί από τα υλικά στα οποία εκτίθεται ένα άτομο στο χώρο εργασίας.
Ο αντίκτυπος αυτών των ασθενειών είναι υποτιμημένος λόγω ανεπαρκούς ενημέρωσης. H επαγγελματική ασθένεια μπορεί να εκδηλωθεί άμεσα μόλις ο ασθενής πάει στη δουλειά ή μπορεί να συμβεί σε ηλικιωμένους, οι οποίοι δεν είναι πλέον στη δουλειά, ωστόσο η ασθένειά τους οφείλεται στην προηγούμενη επαγγελματική τους απασχόληση.
Οι ουσίες στις οποίες μπορεί να εκτεθεί κάποιος είναι οργανικές και περιέχονται στα άλευρα, βαμβάκι, σιτάρι, περιττώματα ζώων και πουλιών ή ανόργανες όπως ορυκτά μέταλλα (αμίαντος), βαρέα μέταλλα (κοβάλτιο), συνθετικές χημικές ουσίες, βαφές κ.α.

Τα νοσήματα αυτά περιλαμβάνουν

• Άσθμα

Το άσθμα αποτελεί την πιο κοινή πνευμονική νόσο που σχετίζεται με την εργασία. Εκτιμάται ότι μία στις επτά σοβαρές κρίσεις άσθματος αφορούν έκθεση που σχετίζεται με την εργασία. Επίσης οι εκθέσεις που σχετίζονται με την εργασία θεωρείται ότι ανέρχονται στο 15% όλων των κρουσμάτων άσθματος στην ενήλικη ζωή.

Τα υφιστάμενα συμπτώματα άσθματος μπορούν επίσης να επιδεινωθούν από το περιβάλλον εργασίας και ονομάζεται άσθμα που επιδεινώνεται στην εργασία.

• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Τα περισσότερα κρούσματα ΧΑΠ προκαλούνται από το κάπνισμα, ωστόσο έρευνα δείχνει ότι 15 έως 20% των περιπτώσεων ΧΑΠ έχουν, τουλάχιστον εν μέρει, προκληθεί από συγκεκριμένο υλικό ή ουσία στο περιβάλλον εργασίας.Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έκθεση σε σκόνες ορυκτών, ερεθιστικά αέρια ή ατμούς στον αέρα. Συσσώρευση αυτών των υλικών μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο βήχα, χρόνια βρογχίτιδα και ΧΑΠ. Εργάτες υπόγειων ορυχείων και γεωργοί διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν την ασθένεια.

• Εγκαύματα από εισπνοή ερεθιστικών ουσιών

Αυτό συμβαίνει από ένα και μόνο περιστατικό το οποίο οδηγεί σε ξαφνική και εκτεταμένη έκθεση σε ένα υλικό, όπως σε περιπτώσεις διαρροής χημικών, έκθεσης σε φωτιά, περιπτώσεις έκρηξης αερίων ή έκθεσης σε μεγάλες ποσότητας σκόνης . Οι ομάδες που βρίσκονται συνήθως σε κίνδυνο περιλαμβάνουν γεωργούς, πυροσβέστες και προσωπικό εκτάκτων αναγκών.

• Διάμεσες πνευμονοπάθειες- πνευμονοκονιώσεις

Προκαλείται από έκθεση σε πυρίτιο, αμίαντο και ανθρακόσκονη.

• Κακοήθειες πνεύμονα

Υπάρχουν αρκετές εκθέσεις στο χώρο εργασίας που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, όπως οι ίνες αμίαντου, οι ενώσεις νικελίου, το αρσενικό, τα καυσαέρια ντίζελ κ.α.

• Μεσοθηλίωμα (κακοήθεια υπεζωκότα)

Νόσος του υπεζωκότα που σχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά με την έκθεση σε αμίαντο και εμφανίζεται συνήθως σε 30 ή περισσότερα έτη μετά την έκθεση σ΄αυτόν.